دیروز دوباره رعشه به تن آموزش و پرورش افتاد، مثل شش سال پیش که یکدفعه اعلام شد دوره ابتدایی شش ساله شد، مثل وقتی که مدارس بی مقدمه پنجشنبه‌ها تعطیل شدند و مثل روزی که ارزشیابی توصیفی یکباره جای نمره را گرفت.
به گزارش زونکن، جام جم نوشت: تقریبا هیچ‌کس انتظارش را نداشت، اما تصمیم را گرفته‌اند، شورای عالی هم پایش مهر و امضا زده. تصمیم این است: برگزاری آزمون‌های تستی در دوره ابتدایی، استفاده از کتاب‌های کمک آموزشی و ورود موسساتی که به این بهانه وارد مدارس ابتدایی می‌شوند همگی ممنوع است، آزمون ورودی مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان نیز دیگر برگزار نمی‌شود.
شورای عالی آموزش و پرورش این دو تصمیم را در جلسه عصر شنبه گرفته، کاملا در خفا و محرمانه، بدون این که خبری به رسانه‌ای درز کند، یا از قبل حرف و حدیثی شده باشد. البته پیام توییتری دو روز پیش وزیر آموزش و پرورش کمی شک برانگیز بود. او نوشته بود: «دانش‌آموزان اسیر آزمون‌های مداوم هستند، از آزمون‌های ورودی مدارس تا کنکور. ما اضطراب را در روح آنان نهادینه کرده‌ایم. گام نخست: حذف آزمون‌های بی‌ثمر در دوره ابتدایی است.»
دیروز بعد از علنی شدن تصمیم شورای عالی برای حذف آزمون ها، این پیام توییتری که در روز انتشار شبیه یک مطالبه به نظر می‌رسید، معنی پیدا کرد و شد فرمان یک وزیر برای یک اجرایی شدن یک تصمیم؛ تصمیمی که آنقدر مهم و پر پس لرزه است که دیروز هیچ کدام از معاونان وزیر حاضر به گفت‌وگو با ما نشدند، حتی روی موبایل هایشان رد تماس دادند و طُرفه این که روابط عمومی مرکز پرورش استعدادهای درخشان نیز که مسئول مدارس تیزهوشان است، گفت آنها فقط مجری‌اند و اظهارنظری نمی‌کنند.
شکست یک سیطره با چاشنی شادابی
مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش را باید به دو بخش تقسیم کرد و درباره هر بخش از آن جداگانه نظر داد. بخش اول مربوط است به حذف آزمون‌های تستی در مدارس ابتدایی، ممنوع شدن ورود کتاب‌های کمک آموزشی به شش پایه دبستان و البته بریده شدن پای موسساتی که به بهانه برگزاری آزمون و توزیع کتاب‌های کمک آموزشی در بسیاری از مدارس ابتدایی جولان می‌دهند. بخش دوم هم مربوط است به حذف آزمون ورودی مدارس تیزهوشان، نمونه دولتی و دیگر مدارس خاص برای ورود به پایه هفتم.
پیش از این، برخی از مدیران مدارس به ما خبر می‌دادند که بازاریابی موسسات کنکور و ناشران کتاب‌های کمک آموزشی در مدارس به حدی جدی شده که پیشنهادات مالی قابل توجهی به مدیران می‌دهند و برخی نیز به‌خاطر مشکلات مالی، این پورسانت‌ها را با روی گشاده می‌پذیرند. نتیجه این که بسیاری از مدارس ابتدایی کشور به حیاط خلوت این موسسات تبدیل شده بود که گردش مالی دندان‌گیری نیز برایشان به ارمغان می‌آورد درحالی که دانش آموزان از سنین پایین درگیر تست زنی، سر و کله زدن با انبوه کتاب‌های کمک درسی و آزمون‌های وقت و بی وقت پیشرفت تحصیلی می‌شدند که هم وقت‌گیر بود و هم هزینه بر.
با این پشتوانه تاریخی، دیروز رضوان حکیم زاده، معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش به عنوان تنها معاونی در وزارتخانه که پاسخگوی خبرنگاران بود به ما گفت که مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، کاهش استرس دانش آموزان، خلاصی خانواده‌ها از هزینه‌های گزاف و رها شدن بچه‌ها از آسیب‌های روحی و روانی برآمده از آزمون‌های تستی و کتاب‌های متعدد کمک آموزشی را دنبال می‌کند. او در توضیحاتش حتی مصوبه شورای عالی را اقدامی ارزشمند برای آزاد کردن دوره ابتدایی توصیف کرد.
دیروز محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش نیز در بخش خبری ساعت 13 شبکه خبر گفت‌وگویی زنده داشت و گفت که ورود همه مؤسسات علمی به بهانه برگزاری آزمون و همچنین تجویز و ارائه کتاب‌های کمک درسی در مقطع ابتدایی ممنوع است و آموزش و پرورش با همکاری، همسویی و هم‌گرایی خانواده‌ها تلاش خواهد کرد تا فضای با نشاطی را در مدارس ابتدایی حاکم کند.
قبل از او حکیم‌زاده نیز از تزریق شادابی به مدارس سخن گفته بود و در گفت‌وگو با ما اضافه کرد که با حذف آزمون‌ها و کتاب‌های اضافه، محورهای فراموش شده‌ای مثل مهارت آموزی و شادابی و نشاط در مدارس ابتدایی تقویت می‌شود.
شاید تنها چالش در این بخش همین تزریق شادابی باشد، یک‌جور نتیجه‌گیری که مقدماتش درست به نظر نمی‌رسد، به این معنی که شاداب نبودن فضاهای آموزشی لزوما به برگزاری آزمون‌ها و استفاده افراطی از کتاب‌های کمک آموزشی مربوط نمی‌شود که حالا با حذف آنها محیط شاداب شود.
محمد دیمه‌ور، معاون سابق ابتدایی آموزش و پرورش نیز همین عقیده را دارد و به ما می‌گوید، اینها همه کلی گویی است درحالی که اگر وضع موجود بد است و ایراد دارد، باید گفت که قرار است چه چیزی جایگزین آن شود، یعنی مشخص شود منظورمان از شادابی چیست و با چه روش‌هایی می‌خواهیم نشاط را در مدارس جاری کنیم.
او در عین حال می‌گوید، ممنوع بودن ورود موسسات به مدارس ابتدایی یا برگزاری آزمون‌های تستی به هیچ وجه تصمیم تازه‌ای نیست، چون این ممنوعیت از قبل نیز وجود داشته و در قالب بخشنامه‌ها و دستورالعمل به مدارس ابلاغ می‌شده.
دیمه‌ور اما ادامه می‌دهد، همان زمان نیز برخی مدیران بنا به دلایلی از دستورالعمل‌ها تخلف می‌کردند و به آزمون‌های تستی، کتاب‌های کمک آموزشی و موسسات کنکور روی خوش نشان می‌دادند که از این به بعد نیز این احتمال وجود دارد.
به گفته او نظارت بر60 هزار مدرسه ابتدایی که دست‌کم 35 هزارتای آنها تشکیلات مفصلی دارد، کار آسانی نیست و اصلا درست نیست که با این تنش آفرینی‌ها هم ذهن مدیران و هم خانواده‌ها را بیش از این مشوش کنیم.
برخلاف او اما رضوان حکیم زاده معتقد است با این مصوبه شورای عالی، نشاط به دبستان‌ها برمی‌گردد و تربیت هفت و نیم میلیون دانش آموز ابتدایی محور قرار می‌گیرد.
سرنوشت مبهم مدارس خاص
تولد مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان (سمپاد) محصول مصوبات سال‌ها قبل شورای عالی آموزش و پرورش بوده، این که ورود به این مدارس برای دانش‌آموزانی خاص باشد را هم شورای عالی مصوب کرده، همین‌طور برگزاری آزمون برای ورود به آنها را. اما حالا شورای عالی آموزش و پرورش تصمیم گرفته همه تصمیمات گذشته اش را ملغا و آزمون ورودی این مدارس خاص را برای دوره متوسطه اول لغو کند.
تا همین امسال دانش‌آموزان متقاضی ورود به مدارس سمپاد و نمونه دولتی بعد از اتمام کلاس ششم ابتدایی در این آزمون‌ها شرکت می‌کردند و به شرط قبولی، کلاس هفتم تا نهم را در این مدارس می‌خواندند که ازمهر 97، این آزمون‌ها برگزار نخواهد شد و در عوض با سه سال تاخیر در پایه نهم و برای ورود به دوره متوسطه دوم برپا خواهد شد.
معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش گفته است، این آزمون‌ها اثرات مخربی بر دوره ابتدایی دارد و رقابتی ناسالم در مدارس ایجاد می‌کند. در این میان نیز بچه‌های خانواده‌های متمکن می‌توانند وارد کلاس‌های خاص شوند و بچه‌هایی که شرایط مالی ندارند برچسب عدم‌توانمندی و باهوش نبودن می‌خورند که به لحاظ تربیتی آسیب‌رسان است.
البته اگر بدانیم سالانه حدود250 هزار دانش‌آموز برای آزمون مدارس تیزهوشان و حدود 30 هزار نفر برای مدارس نمونه دولتی ثبت نام می‌کنند، آن وقت خواهیم دانست که رقابت ناسالم و فشارهایی که از آن حرف زده می‌شود فقط بخش اندکی از جامعه دانش‌آموزی را دربرمی‌گیرد.
نکته تامل برانگیز اما حرف‌های شخص وزیر است که اعلام کرده این مدارس در سال تحصیلی آینده مانند مدارس عادی، دانش‌آموزان را ثبت‌نام می‌کنند، تصمیمی که فلسفه وجودی مدارس خاص را کاملا زیرسوال می‌برد و آنها را از اساس گرفتار چالش می‌کند. در این میان حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر اسبق آموزش و پرورش این قضیه را از زاویه‌ای دیگر نگاه می‌کند.
او به ما گفت لغو آزمون ورودی مدارس خاص در پایه هفتم مغایر با سند تحول آموزش و پرورش است و باعث افزایش گرایش به مدارس غیردولتی می‌شود که خواسته یا ناخواسته، موجب تضعیف مدارس دولتی خواهد شد.
تفسیرها متفاوت است، هر کسی بنا به دیدگاه شخصی و برداشتی که از اسناد بالادستی دارد، مصوبه اخیرشورای عالی را تفسیر می‌کند.
این وسط اما مردم بازهم حیرانند، مثل همه وقت‌هایی که تصمیم‌های خلق‌الساعه برای آموزش و پرورش گرفته شد و مردم چاره‌ای جز تن دادن به آن نداشتند. حالا ما رسانه‌ای‌ها هم دست کمی از مردم نداریم، وقتی یک سو قانون لغو آزمون‌های مدارس خاص را داریم و درسوی دیگر، اظهارنظرهای سرپرست مرکز پرورش استعدادهای درخشان را که حدود یک ماه قبل گفته بود اگر قرار است آزمون ورودی مدارس سمپاد حذف شود حتما باید جایگزین مناسبت تری برای آن پیدا شود.